Gen MTHFR – co to takiego?

Czym jest gen MTHFR i na czym polegają zaburzenia metalacji? Sprawdź!

Metylacja

W biochemii metylacja odnosi się do zamiany atomu wodoru na grupę metylową. Grupa metylowa składa się z czterech atomów, jednego atomu węgla i trzech atomów wodoru (-CH3) i jest przyłączana do określonego enzymu wykonującego konkretne funkcje. Podczas metylacji grupy metylowe przenoszone są z jednej cząsteczki na inną. O cząsteczce, która ma przyłączoną nową grupę metylową, mówi się, że jest zmetylowana. Dostawcy grup metylowych są donorami. Metylacji ulegają nie tylko DNA i RNA, lecz także białka, neurotransmitery i fosfolipidy. Metylacja przebiega stale – zmienia, transformuje, oddziela i dołącza miliony cząsteczek w naszym ciele. Dzięki niej odbudowujemy również nasze komórki.

Do czego służy metylacja?

Cel metylacji:

• przekształcenie kwasu foliowego do aktywnej postaci (w przeciwnym wypadku nadmiar kwasu foliowego gromadzi się w organizmie i staje się toksyczny),
• eliminacja wysokiego poziom homocysteiny, przekształcenie jej do metioniny, a następnie SAMe (S-adenozylo L-metionina) – tu niezbędne są zmetylowane postacie kwasu foliowego oraz witamina B12,
• przekształcenie witaminy B12 z cyjanokobalaminy w metylokobalaminę (aktywną),
• transmetylacja SAMe do produkcji białek, peptydów, kwasów nukleinowych i fosfolipidów,
• synteza fosfatydylocholiny – substancji warunkującej strukturę i funkcje błon komórkowych,
• tworzenie SAMe (jest zależne od dostępności w diecie kwasu foliowego, ale również witaminy B12 i choliny – ważne, aby witaminy te były w postaci zmetylowanej),
• metylacja zależna od SAMe jest istotna w powstawaniu neuroprzekaźników w OUN (serotoniny, noradrenaliny i dopaminy) oraz hormonu – melatoniny,
• synteza glutationu, naszego najważniejszego antyoksydanta,
• oczyszczania organizmu i usuwanie nadmiaru toksycznych substancji,
• budowanie i rozkładanie hormonów,
• naprawa i budowanie DNA i RNA,
• dostarczenie materiałów do budowy DNA i RNA,
• regulacja ilości neuroprzekaźników (usuwanie nadmiaru),
• regulacja stanów zapalnych,
• aktywacja i inaktywacja genów,
• eliminacja histaminy,
• synteza kreatyniny, choliny, karnityny, koenzymu Q10, melatoniny czy białek otoczki mielinowej.

Upośledzenie genu MTHFR

Upośledzenie genu MTHFR może wiązać się z wieloma schorzeniami, dolegliwościami oraz wadami genetycznymi. Podejrzewa się, że sama suplementacja kwasem foliowym, który musi przejść sporo przemian biochemicznych, aby móc być wykorzystanym, jest promotorem wad genetycznych. Zauważono, że odkąd w 1982 roku wprowadzono suplementację kobiet ciężarnych kwasem foliowym, lawinowo zaczęła wzrastać liczba dzieci z autyzmem. W 1975 r. problem dotyczył jednego dziecka na 5000 urodzeń, w 1985 r. – jednego na 2500 urodzeń, w 1995 r. – jednego na 500 urodzeń, a w 2009 r. – jednego na 110 (www.autismspeaks.org).

Podejrzewa się, że suplementacja kwasem foliowym zwiększa przeżycie płodów, które mają wady genetyczne. Najprawdopodobniej obumarłyby w sytuacji braku tej suplementacji. Kwas foliowy zniósł coś takiego jak „selekcja naturalna”. Wielu naukowców podejrzewa, że za autyzmem stoją szczepionki, ale wiedząc, że zaburzenia metylacji to m.in. upośledzenie oczyszczania organizmu, szczepionki dolewają po prostu oliwy do ognia i przeładowują organizm toksynami.

Zaburzenia metylacji

Zaburzenia metylacji (C677T) dwukrotnie zwiększają ryzyko urodzenia dziecka z zespołem Downa, choć tutaj ma również znaczenie inny gen odpowiedzialny za metylację (MTRR A66G). Nieprawidłowy metabolizm kwasu foliowego może prowadzić do hipometylacji DNA i nieprawidłowej segregacji chromosomów. Ryzyko zwiększa się czterokrotnie, gdy matki mają podwyższony poziom homocysteiny oraz zmutowany gen MTRR A66G (homozygota).

Dowiedz się więcej: Homocysteina – cichy zabójca

Ponadto z modyfikacją genu MTHFR związane są:

• większe skłonności do uzależnienia od tytoniu, narkotyków i alkoholu,
• poronienia,
• bezpłodność u kobiet i mężczyzn,
• zatory płucne i zakrzepice,
• depresja, schizofrenia i zaburzenia afektywne dwubiegunowe,
• fibromialgia,
• zespół chronicznego zmęczenia,
• gromadzenie się toksyn w organizmie,
• możliwość zatrucia lekami typu paracetamol, metotreksat czy lekami przeciwpadaczkowymi,
• choroba Parkinsona i choroba Alzheimera,
• demencja układu nerwowego,
• zespół jelita drażliwego,
• stan przedcukrzycowy w ciąży,
• wady płodów, w tym rozszczep kręgosłupa i wady serca,
• śmierć wewnątrzmaciczna płodu,
• przedwczesne odklejanie się łożyska,
• nowotwory, w tym białaczka, gruczolak jelita grubego, oponiak, glejak, nowotwory piersi, tarczycy, prostaty i układu pokarmowego,
• hiperhomocysteinemia,
• zawały serca,
• niski poziom HDL,
• miażdżyca,
• choroby autoimmunologiczne,
• padaczka,
• szybsze starzenie się organizmu,
• nadciśnienie tętnicze,
• choroby neurologiczne o nieznanej etiologii,
• astma.

Negatywnie na metylację może wpływać też: skażenie środowiska, chemia w żywności, opakowaniach i kosmetykach, używki typu alkohol, papierosy, narkotyki, leki, niewłaściwe suplementy, nadmiar cukru w diecie (węglowodanów), stany zapalne, przetworzona żywność, dysbioza w jelitach, pleśń, pasożyty, grzyby, aflatoksyny, gluten i nabiał. Osoby ze zmutowanym genem MTHFR muszą radykalnie zmienić styl życia, i to na całe życie.

Procesy metylacji

Na metylację składają się cztery cykle:

1. Cykl metioniny

Jego kluczowy składnik to metionina. Jest ona dostarczana wraz z pożywieniem (głównie mięso, jaja, ryby), następnie przekształcana do homocystetiny i z powrotem do metioniny, z której powstaje SAMe. Kluczowym biomarkerem jest homocysteina. W tym cyklu również znajduje się CBS (gen β−syntazy cystationiny). Jego modyfikacja powoduje, że w organizmie gromadzi się zbyt dużo amoniaku i suplementacja donorami grup metylowych może być dyskusyjna przynajmniej w pierwszej fazie oczyszczania organizmu. W tym cyklu znajduje się ścieżka (tzw. skrót metylacyjny) wykorzystująca fosfatydyloserynę, fosfatodylocholinę, betainę, cholinę, TMG i DMG. Bardzo ważne dla prawidłowych przebiegów są: zmetylowane witaminy B12, B9, B2, magnez (w postaci cytrynianu) oraz B6 (P-5-P), cynk, selen i mangan. Czasami niezbędna jest również witamina C.

Przy zmutowanym genie CBS należy uważać na zawartość siarki w diecie (mięso, jajka, ryby, czosnek, cebula, warzywa kapustne, białko powinno być wtedy ograniczone do 0,7 g na kg/mc), nie należy również suplementować MSM. Modyfikacja genu CBS może powodować problem z usuwaniem amoniaku, co negatywnie wpływa na BH4.

2. Cykl kwasu foliowego

Następuje „wprowadzenie” kwasu foliowego do cyklu poprzez dietę i ewentualną suplementację (np. u kobiet w ciąży). W tym cyklu kwas foliowy dzięki enzymowi MTHFR przekształca się kilkukrotnie do właściwej postaci. Następuje przyśpieszenie lub wyhamowanie wchłaniania kwasu foliowego. Niestety nie zawsze suplementacja zmetylowaną postacią kwasu foliowego 5-MTHF jest możliwa, czasami występują skutki uboczne.

Przy zaburzeniach genu MTHFR C677T mówi się, że suplementacja zmetylowaną postacią kwasu foliowego jest kluczowa dla prawidłowego cyklu zmiany homocysteiny w metioninę i dalej SAMe.

Jednak u niektórych osób ten suplement robi więcej złego niż dobrego. Należy wtedy pozostać jedynie przy TMG. Możliwe są trzy reakcje:

1. Zdecydowana poprawa samopoczucia.
2. Huśtawki nastrojów od euforii do depresji.
3. Złe samopoczucie już przy małych dawkach.

Odstaw suplementację 5-MTHF, jeśli odczuwasz takie dolegliwości, jak:

• drażliwość,
• bezsenność,
• ból mięśni,
• bóle stawów,
• trądzik,
• wysypka,
• poważny niepokój,
• kołatanie serca,
• nudności,
• bóle głowy,
• migreny.

3. Cykl BH 4

Ten cykl, zaraz obok cyklu metioniny, najbardziej wpływa na funkcjonowanie neuroprzekaźników. BH4 jest kofaktorem w procesach niezbędnych do produkcji neurotransmiterów. W tym cyklu zachodzi konwersja:

• fenyloalaniny do tyrozyny przez hydroksylazy fenyloalaniny,
• tyrozyny i witaminy B6 do L-DOPA przez hydroksylazy tyrozyny,
• tryptofanu i witaminy B6 do 5-HTP przez hydroksylazą tryptofanu.

BH4 jest również kofaktorem w konwersji argininy do cytruliny i tlenku azotu.

5-HTP jest prekursorem melatoniny i serotoniny. Naprawa cyklu BH4 (przy modyfikacji genu MTHFR A1298C) to zwykle suplementacja: L-DOPA (lewodopa – aminokwas, z którego organizm wytwarza dopaminę), 5-http (5-hydroksytryptofan – zwiększa produkcję serotoniny), B4 – cholina i kwasu foliowego (5-MTHF).

4. Cykl mocznikowy

Ten cykl nazywany jest także cyklem ornitynowym. Jest to cykl metaboliczny trzech aminokwasów: ornityny, cytruliny i argininy. Tutaj z amoniaku, dwutlenku węgla i asparaginianu powstaje mocznik. W ten sposób organizm pozbywa się po produkcji neuroprzekaźników pozostałości w postaci aminokwasów.

Jak wygląda profil genetyczny metylacji?

Jak widać, profil genów odpowiedzialnych za metylację jest dość rozbudowany, można go wykonać w USA, np. w 23andme. W Polsce dostępne są jedynie badania polimorfizmu genów: MTHFR C677T oraz A1298C. Do kompletnej oceny profilu metylacyjnego warto wykonać badanie kwasów organicznych i aminokwasów w moczu, poziom homocysteiny, kwasu foliowego i witaminy B12, chociaż te badania nie muszą nic wnieść. Badaniami dodatkowymi są: badanie kału (flora jelitowa, markery stanu zapalnego oraz zonulina – biomarker szczelności bariery jelitowej), analiza nietolerancji pokarmowych IgA i IgG, aminogram oraz neuropanel: Cr (chrom), Cu (miedź), Mg (magnez), Se (selen), Zn (cynk), Mn (mangan), Mo (molibden), arginina, cysteina, glicyna, metionina, fenyloalanina, tryptofan.

Badana to jedno. Drugie i najważniejsze to znalezienie osoby, która potrafi to zinterpretować, połączyć ze sobą oraz właściwie dobrać dietę i suplementy.

Artykuł napisała Iwona Wierzbicka dla Food Forum

Gen MTHFR – Iwona Wierzbicka dla Food Forum (PDF)

PAMIĘTAJ!

JEŚLI COŚ CIĘ NIEPOKOI, SKONSULTUJ SIĘ Z DIETETYKIEM KLINICZNYM AJWEN

Prawa autorskie – zapoznaj się!