Czy można łączyć w suplementacji selen i cynk? Dobre pytanie. Sprawdź, co mówią na ten temat badania.
Niestety nie ma na to jasnej odpowiedzi. Wiele produktów w przyrodzie, które są bogatym źródłem cynku, są jednocześnie bogatym źródłem selenu, np. jaja, orzechy, wątróbka, ryby, gryka. Z jednej strony za tym połączeniem przemawia przyroda, gdzie wszystko jest komplementarne, czyli wzajemnie się uzupełniające, a z drugiej – nauka i badania stojące za suplementami.
W trakcie przeszukiwania baz medycznych pod kątem „problematyczności” połączenia selenu z cynkiem natrafiłam na kilka badań prowadzonych na szczurach, które faktycznie donoszą o konflikcie interesów. Ich wyniki sugerują, że zwłaszcza gdy chcemy uzyskać działanie antynowotworowe, należy rozdzielić podawanie obu tych minerałów. Co ważne, naukowcy nie są do końca zgodni, podkreślają, że są to badania na zwierzętach i niezbędne jest ich przeprowadzenie na komórkach ludzkich. Niestety badania na komórkach ludzkich to nie to samo co badania na ludziach, bo – jak wiemy – organizm w całości jest bardziej złożony niż pojedyncza komórka. Nie ma zatem jednoznacznego stanowiska w kwestii tego, czy można te minerały łączyć, czy nie [1, 2].
Suplementy
Obecnie na rynku można zakupić niemal każdy minerał w oddzielnym opakowaniu. To dobre rozwiązanie, jeśli potrzebujemy dobrać dawkę każdego z pierwiastków bardzo indywidualnie i chcemy rozdzielić ich pory podawania.
Dzisiaj mamy również trend, nawet wśród znanych producentów suplementów, do łączenia wszystkiego w całość. Podyktowane jest to z jednej strony komplementarnością (wzajemnym uzupełnianiem się), a z drugiej – wygodą, gdyż mało kto ma możliwość łykania różnych preparatów oddzielnie, bo przecież sprawa nie rozchodzi się jedynie o selen i cynk, lecz także o jod i witaminę C, chlorellę, cynk i miedź (które ze sobą konkurują) i zapewne jeszcze o wiele innych składników.
Tym, czego wiele badań nie bierze pod uwagę, jest działanie komplementarne pozostałych minerałów. Nie chodzi tylko o połączenie selenu z cynkiem, lecz także o to, jak się te pierwiastki zachowają w połączeniu z manganem, miedzią, potasem, chromem, molibdenem, borem czy jodem, a także w asyście kwasów fulwowych (shilajit mumio), które są łącznikiem z naturą i same dostarczają około 85 minerałów [3].
Dostępne są również badania przeprowadzone na ludziach oceniające oddziaływanie suplementów złożonych, w tym zawierających selen i cynk. Sześciomiesięczna suplementacja wykazała podniesienie się obu poziomów pierwiastków we krwi, jak również poprawę odporności na infekcje górnych dróg oddechowych. Badani nie odczuwali skutków ubocznych, a dwuletnia obserwacja po suplementacji nie wykazała zwiększonej śmiertelności w żadnej z grup [4].
Selen i cynk – co o nich wiemy?
Obydwa minerały są kluczowe dla odporności organizmu. Zwykle słyszymy, że taką rolę odgrywa cynk, ale selen również.
Badacze odkryli, że niedobór cynku i/lub selenu może znacznie zwiększyć podatność na infekcje i może pogorszyć przebieg tych już występujących. Badanie pacjentów przyjętych na oddziały chorób zakaźnych w szpitalach wykazało, że cynk i selen były jednymi z najbardziej rozpowszechnionych niedoborów mikroskładników odżywczych. Zauważono, że dwie trzecie pacjentów miało niedobór cynku, a prawie połowa – niedobór selenu.
Zaobserwowano również, że sama infekcja i inne stany chorobowe mogą wyczerpać zapas selenu i cynku, a w konsekwencji – pogorszyć rokowania [5–9].
Cynk a odporność
Cynk wspomaga odporność poprzez mechanizmy bezpośrednie, pośrednie i antyoksydacyjne. Badania in vitro wykazały, że cynk ma działanie przeciwwirusowe i może hamować replikację wielu różnych wirusów układu oddechowego, w tym grypy czy rinowirusa.
Sprawdź: Wzmocnij odporność organizmu
Cynk jest również niezbędny do prawidłowej budowy limfocytów typu T. Jego niedobór wprowadza organizm niejako w stan zapalny, co pogarsza rokowania w sepsie i infekcjach dolnych dróg oddechowych [10].
Gdzie znajdziemy selen i cynk?
Źródłem cynku są głównie produkty odzwierzęce (mięso, jaja, ryby), ale również pestki, orzechy i produkty pełnoziarniste. Należy podkreślić, że cynk ze źródeł roślinnych jest mniej biodostępny ze względu na zawartość kwasu fitynowego, który ma właściwości wiążące minerały.
Z kolei selen znajdziemy w takiej żywności, jak: orzechy brazylijskie, wątróbka, ryby, owoce morza, jaja, produkty pełnoziarniste.
Selen a odporność
Selen jest niezbędny do prawidłowej odpowiedzi immunologicznej. Ma wpływ na aktywność peroksydazy glutationowej (GPX). Jest to białko o właściwościach przeciwwirusowych i antyoksydacyjnych, chroni nasz organizm przed wolnymi rodnikami, stresem oksydacyjnym, nowotworami, nadtlenkami.
Badania pokazują, że redukcja ROS (wolnych rodników tlenowych) może mieć również wpływ na zmniejszenie zjadliwości wirusa i zapobiegnięcie jego mutacjom. Gdy GPX nie działa prawidłowo (np. z powodu niedoboru selenu, glutationu lub nieprawidłowości w pracy wątroby), dochodzi do osłabienia odpowiedzi immunologicznej, która umożliwia swobodną replikację wirusa [10].
W badaniach udowodniono, że niedobór selenu zwiększa podatność na grypę, a także na zapalenie wątroby typu B, zapalenie wątroby typu C i wiele innych chorób [11–20].
Wykazano, że osoby z Chin mieszkające w regionach o niskim poziomie selenu miały od czterech do pięciu razy wyższy wskaźnik śmiertelności z powodu C-19 niż te żyjące na obszarach o wysokim poziomie selenu [21]. Badania dowiodły również, że osoby o niskim stężeniu selenu gorzej przechodziły chorobę HIV i częściej umierały niż grupa o prawidłowym poziomie tego pierwiastka [22–27].
Sprawdź nasze e-booki:
Przypisy
[1] A. Yildiz, Y. Kaya, O. Tanriverdi, Effect of the Interaction Between Selenium and Zinc on DNA Repair in Association With Cancer Prevention, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6786808/ (14.10.2021).
[2] A. Daragó, A. Sapota, M. Nasiadek, M. Klimczak, A. Kilanowicz, The Effect of Zinc and Selenium Supplementation Mode on Their Bioavailability in the Rat Prostate. Should Administration Be Joint or Separate?, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5083989/ (14.10.2021).
[3] C. Carrasco-Gallardo, L. Guzmán, R.B. Maccioni, Shilajit: A Natural Phytocomplex with Potential Procognitive Activity, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3296184/ (14.10.2021).
[4] F. Girodon, P. Galan, A.L. Monget, M.C. Boutron-Ruault, P. Brunet-Lecomte, P. Preziosi, J. Arnaud, J.C. Manuguerra, S. Herchberg, Impact of trace elements and vitamin supplementation on immunity and infections in institutionalized elderly patients: a randomized controlled trial. MIN. VIT. AOX. geriatric network, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10218756/ (14.10.2021).
[5] D. OS i in.,Nutritional risk, micronutrient status and clinical outcomes: a prospective observational study in an infectious disease clinic, „Nutrients” (2016) t. 8 (3), s. 124.
[6] E. Mocchegiani, M. Muzzioli, Therapeutic application of zinc in human immunodeficiency virus against opportunistic infections, „The Journal of Nutrition” (2000), t. 130 (5S Suppl):1424S–31S.
[7] S.A. Read i in., The role of zinc in antiviral immunity, Advances in Nutrition (2019), t. 10 (4). s. 696–710.
[8] B.A. Eijelkamp i in., Dietary zinc and the control of Streptococcus pneumoniae infection, „PLOS Pathogens” (2019), t. 15(8).
[9] A. Duncan i in., Quantitative data on the magnitude of the systemic inflammatory response and its effect on micronutrient status based on plasma measurements, „The American Journal of Clinical Nutrition” (2012), t. 95 (1), s. 64–71.
[10] M. MacDonald, Zinc and Selenium: Key Players for Healthy Immunity, https://todayspractitioner.com/immunity/zinc-and-selenium-key-players-for-healthy-immunity/#_edn90 (14.10.2021).
[11] L. Yu i in., Protection from H1N1 influenza virus infections in mice by supplementation with selenium: a comparison with selenium-deficient mice, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20490710/ (14.10.2021).
[12] Z. Cheng i in., Sodium selenite suppresses hepatitis B virus transcription and replication in human hepatoma cell lines, „Journal of Medical Virology” (2016), t. 88 (4): 653–63.
[13] L.Q. Fang i in., The association between hantavirus infection and selenium deficiency in mainland China. „Viruses” (2015), t. 7(1):333-51.
[14] W.S. Ko i in., Blood micronutrient, oxidative stress, and viral load in patients with chronic hepatitis, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4615414/ (14.10.2021).
[15] S. Verma i in., In vitro effects of selenium deficiency on West Nile virus replication and cytopathogenicity, https://virologyj.biomedcentral.com/articles/10.1186/1743-422X-5-66 (14.10.2021).
[16] L. Yu i in., Protection from H1N1 influenza virus infections in mice by supplementation with selenium: a comparison with selenium-deficient mice, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20490710/ (14.10.2021).
[17] M.A. Beck i in., Selenium deficiency and viral infection, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12730444/ (14.10.2021).
[18] S. Yatmaz i in., Glutathione peroxidase-1 reduces influenza A virus-induced lung inflammation. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23002098/ (14.10.2021).
[19] M.A. Beck i in., Selenium deficiency increases the pathology of an influenza virus infection, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11387264/ (14.10.2021).
[20] H.K. Nelson i in., Host nutritional selenium status as a driving force for influenza virus mutations, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11481250/ (14.10.2021).
[21] J. Zhang, E.W. Taylor, K. Bennett, R. Saad, M.P. Rayman, Association between regional selenium status and reported outcome of COVID-19 cases in China, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32342979/ (14.10.2021).
[22] B.M. Dworkin, Selenium deficiency in HIV infection and the acquired immunodeficiency syndrome (AIDS), https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8194134/ (14.10.2021).
[23] C.A. Stone i in., Role of selenium in HIV infection, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20961297/ (14.10.2021).
[24] R. Shivakoti i in., Prevalence and risk factors of micronutrient deficiencies pre- and post-antiretroviral therapy (ART) among a diverse multicountry cohort of HIV-infected adults, Clinical Nutrition (2016), t. 35 (1):183–9.
[25] P.S. Ogunro i in., Plasma selenium concentration and glutathione peroxidase activity in HIV-1/AIDS infected patients: a correlation with the disease progression, „Nigerian Postgraduate Medical Journal” (2006), t. 13(1), s. 1–5.
[26] M.P. Look, Serum selenium versus lymphocyte subsets and markers of disease progression and inflammatory response in human immunodeficiency virus-1 infection. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9152510/ (14.10.2021).
[27] R. Kupka i in., Selenium status is associated with accelerated HIV disease progression among HIV-1-infected pregnant women in Tanzania, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15465747/ (14.10.2021).
Autor
Iwona Wierzbicka
Czy można łączyć w suplementacji selen i cynk? Dobre pytanie. Sprawdź, co mówią na ten temat badania.
Niestety nie ma na to jasnej odpowiedzi. Wiele produktów w przyrodzie, które są bogatym źródłem cynku, są jednocześnie bogatym źródłem selenu, np. jaja, orzechy, wątróbka, ryby, gryka. Z jednej strony za tym połączeniem przemawia przyroda, gdzie wszystko jest komplementarne, czyli wzajemnie się uzupełniające, a z drugiej – nauka i badania stojące za suplementami.
W trakcie przeszukiwania baz medycznych pod kątem „problematyczności” połączenia selenu z cynkiem natrafiłam na kilka badań prowadzonych na szczurach, które faktycznie donoszą o konflikcie interesów. Ich wyniki sugerują, że zwłaszcza gdy chcemy uzyskać działanie antynowotworowe, należy rozdzielić podawanie obu tych minerałów. Co ważne, naukowcy nie są do końca zgodni, podkreślają, że są to badania na zwierzętach i niezbędne jest ich przeprowadzenie na komórkach ludzkich. Niestety badania na komórkach ludzkich to nie to samo co badania na ludziach, bo – jak wiemy – organizm w całości jest bardziej złożony niż pojedyncza komórka. Nie ma zatem jednoznacznego stanowiska w kwestii tego, czy można te minerały łączyć, czy nie [1, 2].
Suplementy
Obecnie na rynku można zakupić niemal każdy minerał w oddzielnym opakowaniu. To dobre rozwiązanie, jeśli potrzebujemy dobrać dawkę każdego z pierwiastków bardzo indywidualnie i chcemy rozdzielić ich pory podawania.
Dzisiaj mamy również trend, nawet wśród znanych producentów suplementów, do łączenia wszystkiego w całość. Podyktowane jest to z jednej strony komplementarnością (wzajemnym uzupełnianiem się), a z drugiej – wygodą, gdyż mało kto ma możliwość łykania różnych preparatów oddzielnie, bo przecież sprawa nie rozchodzi się jedynie o selen i cynk, lecz także o jod i witaminę C, chlorellę, cynk i miedź (które ze sobą konkurują) i zapewne jeszcze o wiele innych składników.
Tym, czego wiele badań nie bierze pod uwagę, jest działanie komplementarne pozostałych minerałów. Nie chodzi tylko o połączenie selenu z cynkiem, lecz także o to, jak się te pierwiastki zachowają w połączeniu z manganem, miedzią, potasem, chromem, molibdenem, borem czy jodem, a także w asyście kwasów fulwowych (shilajit mumio), które są łącznikiem z naturą i same dostarczają około 85 minerałów [3].
Dostępne są również badania przeprowadzone na ludziach oceniające oddziaływanie suplementów złożonych, w tym zawierających selen i cynk. Sześciomiesięczna suplementacja wykazała podniesienie się obu poziomów pierwiastków we krwi, jak również poprawę odporności na infekcje górnych dróg oddechowych. Badani nie odczuwali skutków ubocznych, a dwuletnia obserwacja po suplementacji nie wykazała zwiększonej śmiertelności w żadnej z grup [4].
Selen i cynk – co o nich wiemy?
Obydwa minerały są kluczowe dla odporności organizmu. Zwykle słyszymy, że taką rolę odgrywa cynk, ale selen również.
Badacze odkryli, że niedobór cynku i/lub selenu może znacznie zwiększyć podatność na infekcje i może pogorszyć przebieg tych już występujących. Badanie pacjentów przyjętych na oddziały chorób zakaźnych w szpitalach wykazało, że cynk i selen były jednymi z najbardziej rozpowszechnionych niedoborów mikroskładników odżywczych. Zauważono, że dwie trzecie pacjentów miało niedobór cynku, a prawie połowa – niedobór selenu.
Zaobserwowano również, że sama infekcja i inne stany chorobowe mogą wyczerpać zapas selenu i cynku, a w konsekwencji – pogorszyć rokowania [5–9].
Cynk a odporność
Cynk wspomaga odporność poprzez mechanizmy bezpośrednie, pośrednie i antyoksydacyjne. Badania in vitro wykazały, że cynk ma działanie przeciwwirusowe i może hamować replikację wielu różnych wirusów układu oddechowego, w tym grypy czy rinowirusa.
Sprawdź: Wzmocnij odporność organizmu
Cynk jest również niezbędny do prawidłowej budowy limfocytów typu T. Jego niedobór wprowadza organizm niejako w stan zapalny, co pogarsza rokowania w sepsie i infekcjach dolnych dróg oddechowych [10].
Gdzie znajdziemy selen i cynk?
Źródłem cynku są głównie produkty odzwierzęce (mięso, jaja, ryby), ale również pestki, orzechy i produkty pełnoziarniste. Należy podkreślić, że cynk ze źródeł roślinnych jest mniej biodostępny ze względu na zawartość kwasu fitynowego, który ma właściwości wiążące minerały.
Z kolei selen znajdziemy w takiej żywności, jak: orzechy brazylijskie, wątróbka, ryby, owoce morza, jaja, produkty pełnoziarniste.
Selen a odporność
Selen jest niezbędny do prawidłowej odpowiedzi immunologicznej. Ma wpływ na aktywność peroksydazy glutationowej (GPX). Jest to białko o właściwościach przeciwwirusowych i antyoksydacyjnych, chroni nasz organizm przed wolnymi rodnikami, stresem oksydacyjnym, nowotworami, nadtlenkami.
Badania pokazują, że redukcja ROS (wolnych rodników tlenowych) może mieć również wpływ na zmniejszenie zjadliwości wirusa i zapobiegnięcie jego mutacjom. Gdy GPX nie działa prawidłowo (np. z powodu niedoboru selenu, glutationu lub nieprawidłowości w pracy wątroby), dochodzi do osłabienia odpowiedzi immunologicznej, która umożliwia swobodną replikację wirusa [10].
W badaniach udowodniono, że niedobór selenu zwiększa podatność na grypę, a także na zapalenie wątroby typu B, zapalenie wątroby typu C i wiele innych chorób [11–20].
Wykazano, że osoby z Chin mieszkające w regionach o niskim poziomie selenu miały od czterech do pięciu razy wyższy wskaźnik śmiertelności z powodu C-19 niż te żyjące na obszarach o wysokim poziomie selenu [21]. Badania dowiodły również, że osoby o niskim stężeniu selenu gorzej przechodziły chorobę HIV i częściej umierały niż grupa o prawidłowym poziomie tego pierwiastka [22–27].
Sprawdź nasze e-booki:
Przypisy
[1] A. Yildiz, Y. Kaya, O. Tanriverdi, Effect of the Interaction Between Selenium and Zinc on DNA Repair in Association With Cancer Prevention, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6786808/ (14.10.2021).
[2] A. Daragó, A. Sapota, M. Nasiadek, M. Klimczak, A. Kilanowicz, The Effect of Zinc and Selenium Supplementation Mode on Their Bioavailability in the Rat Prostate. Should Administration Be Joint or Separate?, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5083989/ (14.10.2021).
[3] C. Carrasco-Gallardo, L. Guzmán, R.B. Maccioni, Shilajit: A Natural Phytocomplex with Potential Procognitive Activity, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3296184/ (14.10.2021).
[4] F. Girodon, P. Galan, A.L. Monget, M.C. Boutron-Ruault, P. Brunet-Lecomte, P. Preziosi, J. Arnaud, J.C. Manuguerra, S. Herchberg, Impact of trace elements and vitamin supplementation on immunity and infections in institutionalized elderly patients: a randomized controlled trial. MIN. VIT. AOX. geriatric network, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10218756/ (14.10.2021).
[5] D. OS i in.,Nutritional risk, micronutrient status and clinical outcomes: a prospective observational study in an infectious disease clinic, „Nutrients” (2016) t. 8 (3), s. 124.
[6] E. Mocchegiani, M. Muzzioli, Therapeutic application of zinc in human immunodeficiency virus against opportunistic infections, „The Journal of Nutrition” (2000), t. 130 (5S Suppl):1424S–31S.
[7] S.A. Read i in., The role of zinc in antiviral immunity, Advances in Nutrition (2019), t. 10 (4). s. 696–710.
[8] B.A. Eijelkamp i in., Dietary zinc and the control of Streptococcus pneumoniae infection, „PLOS Pathogens” (2019), t. 15(8).
[9] A. Duncan i in., Quantitative data on the magnitude of the systemic inflammatory response and its effect on micronutrient status based on plasma measurements, „The American Journal of Clinical Nutrition” (2012), t. 95 (1), s. 64–71.
[10] M. MacDonald, Zinc and Selenium: Key Players for Healthy Immunity, https://todayspractitioner.com/immunity/zinc-and-selenium-key-players-for-healthy-immunity/#_edn90 (14.10.2021).
[11] L. Yu i in., Protection from H1N1 influenza virus infections in mice by supplementation with selenium: a comparison with selenium-deficient mice, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20490710/ (14.10.2021).
[12] Z. Cheng i in., Sodium selenite suppresses hepatitis B virus transcription and replication in human hepatoma cell lines, „Journal of Medical Virology” (2016), t. 88 (4): 653–63.
[13] L.Q. Fang i in., The association between hantavirus infection and selenium deficiency in mainland China. „Viruses” (2015), t. 7(1):333-51.
[14] W.S. Ko i in., Blood micronutrient, oxidative stress, and viral load in patients with chronic hepatitis, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4615414/ (14.10.2021).
[15] S. Verma i in., In vitro effects of selenium deficiency on West Nile virus replication and cytopathogenicity, https://virologyj.biomedcentral.com/articles/10.1186/1743-422X-5-66 (14.10.2021).
[16] L. Yu i in., Protection from H1N1 influenza virus infections in mice by supplementation with selenium: a comparison with selenium-deficient mice, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20490710/ (14.10.2021).
[17] M.A. Beck i in., Selenium deficiency and viral infection, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12730444/ (14.10.2021).
[18] S. Yatmaz i in., Glutathione peroxidase-1 reduces influenza A virus-induced lung inflammation. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23002098/ (14.10.2021).
[19] M.A. Beck i in., Selenium deficiency increases the pathology of an influenza virus infection, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11387264/ (14.10.2021).
[20] H.K. Nelson i in., Host nutritional selenium status as a driving force for influenza virus mutations, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11481250/ (14.10.2021).
[21] J. Zhang, E.W. Taylor, K. Bennett, R. Saad, M.P. Rayman, Association between regional selenium status and reported outcome of COVID-19 cases in China, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32342979/ (14.10.2021).
[22] B.M. Dworkin, Selenium deficiency in HIV infection and the acquired immunodeficiency syndrome (AIDS), https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8194134/ (14.10.2021).
[23] C.A. Stone i in., Role of selenium in HIV infection, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20961297/ (14.10.2021).
[24] R. Shivakoti i in., Prevalence and risk factors of micronutrient deficiencies pre- and post-antiretroviral therapy (ART) among a diverse multicountry cohort of HIV-infected adults, Clinical Nutrition (2016), t. 35 (1):183–9.
[25] P.S. Ogunro i in., Plasma selenium concentration and glutathione peroxidase activity in HIV-1/AIDS infected patients: a correlation with the disease progression, „Nigerian Postgraduate Medical Journal” (2006), t. 13(1), s. 1–5.
[26] M.P. Look, Serum selenium versus lymphocyte subsets and markers of disease progression and inflammatory response in human immunodeficiency virus-1 infection. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9152510/ (14.10.2021).
[27] R. Kupka i in., Selenium status is associated with accelerated HIV disease progression among HIV-1-infected pregnant women in Tanzania, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15465747/ (14.10.2021).
Autor
Tagi
Administratorem Państwa danych osobowych jest osobowych jest Iwona Wierzbicka, prowadząca działalność gospodarczą pod firmą Ajwendieta Dietetyka Kliniczna Iwona Wierzbicka (NIP: 9910011175). Dane osobowe przetwarzane będą wyłącznie w prawnie usprawiedliwionych celach administratora danych polegających na prezentowaniu komentarzy dotyczących funkcjonowania serwisu internetowego oraz jakości towarów i usług w nim dostępnych. Podanie przez Państwa danych osobowych jest dobrowolne, ale też niezbędne do opublikowania komentarza. Szczegółowe informacje na temat przetwarzania Państwa danych osobowych mogą Państwo znaleźć w naszej Polityce prywatności na temat zasad przetwarzania danych osobowych.
Podobne tematy
13 powodów, dlaczego nie możesz schudnąć
Od dawna walczysz z nadmiarem kilogramów i nic nie działa? Jako dietetyk kliniczny często spotykam się z takim problemem w moim gabinecie. Kiedy chodzi o zbędne kilogramy, zwykle myślimy, że wystarczy mniej jeść i więcej…
WIĘCEJ >
Dieta nie działa? Zmień styl życia w 30 dni
Często słyszę: „Jestem na diecie od miesiąca, łykam suplementy, trenuję i nic”. Coraz rzadziej spotykam się z tym, aby wystarczyła sama dieta. Żyjemy w trudnych czasach, pędzimy za uciekającym króliczkiem, bierzemy udział w wyścigu szczurów….
WIĘCEJ >
Najlepsze źródło wapnia – skorupki jaj
Skorupki jaja kurzego zawierają sole wapnia, miedź, fluor, żelazo mangan, molibden, siarę, krzem, selen, cynk i stront. Stront ma podwójne działanie: hamujące w stosunku do osteoklastów (komórek kościogubnych) i pobudzające czynności osteoblastów (komórek kościotwórczych).
WIĘCEJ >
Cukrzyca typu 1 – czy da się przed nią uciec?
Przeciwciała anty-GAD to jedne z najczęściej wykrywanych u dzieci z cukrzycą typu 1, zaraz obok anty-ICA. Poznaj przypadek małej dziewczynki, której zagrażała cukrzyca typu 1. Pacjentką była półtoraroczna dziewczynka z atopią skóry. Po konsultacji w…
WIĘCEJ >