Spirulina – dobra czy zła?

Spirulina zawiera 60–70% białka, kwasy fenolowe, tokoferole, prowitaminę A, witaminy z grupy B, w tym roślinną postać B12 i niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe i składniki mineralne. Co jeszcze warto o niej wiedzieć?

Spirulina ma działanie immunomodulujące i antynowotworowe. Poza tym oczyszcza z metali ciężkich, blokuje replikację wirusa HIV, aktywizuje komórki żerne, NK (natural killers) i limfocyty, przez co wspomaga walkę z wirusami i bakteriami.

Sama spirulina jest bakterią, czy zatem zawsze jest korzystna dla naszego zdrowia, czy potrafi być niebezpieczna?

Spirulina – królowa białka

Dobra i zła, lecznicza i zabójcza. Poznaj dwa oblicza zielonego superfood.

Spirulina jest prostym, jednokomórkowym organizmem, który powszechnie występuje w naszym środowisku. Należy do świata glonów, jest sinicą, a dokładniej mówiąc – cyjanobakterią. Zatem jak każda bakteria, ma swoje wady, ale i wiele zalet. Z ich powodu jest powszechnie spożywana i zaliczana do tzw. produktów superfoods.

Sprawdź: Superfoods – magiczna żywność

Na spirulinę można trafić zarówno w wodze (i z tym środowiskiem jest głównie kojarzona), jak i w glebie. W postaci galaretowatych mas możemy ją znaleźć na dnie zbiorników, a w postaci narośli – na ziemi czy skałach. Spirulina może żyć w symbiozie z grzybami, tworząc porosty. Może też występować jako endofity w tkankach innych roślin, w szczególności uprawnych. Jest wyjątkowo odporna na wszelkie warunki atmosferyczne, przez co można ją spotkać nawet na pustyni, jak również w wodach o szerokim spektrum wartości pH i dużym stopniu zasolenia [1].

Jak organizm reaguje na bakterie?

Żeby zrozumieć, jaką reakcję w organizmie może wywołać spożycie bakterii, warto przeanalizować budowę spiruliny, która się do nich zalicza. Sinice mają budowę nitkowatą, spiralną, od czego zawdzięczają swoją nazwę (spirulina). Łacińska nazwa to Arthrospira platensis. Ściana komórkowa sinic zbudowana jest głównie z mureiny i mostów peptydowych. Nie zawiera celulozy, przez co jest łatwiej strawna dla człowieka niż ściana chlorelli, która jest zaliczana do świata roślin. W komórkach spiruliny nie znajdziemy mitochondriów, wakuoli, aparatu Golgiego i plastydów. Zamiast tych ostatnich w komórkach występują lamele zawierające barwniki, m.in. chlorofil, β-karoten, ksantofile i fikobiliny (niebieska fikocyjanina, czerwona fikoerytryna) o silnych właściwościach antyoksydacyjnych.

Organizm podczas walki z bakteriami uruchamia m.in. lizozym (muramidazę), który rozkłada wiązania peptydowe. Zatem można powiedzieć, że spożycie spiruliny uruchamia układ immunologiczny człowieka i mobilizuje go do walki. To m.in. mureina i jej rozkład przez lizozym powoduje senność, gdy jesteśmy chorzy czy przeziębieni. Rolą mureiny dla bakterii jest ich ochrona przed czynnikami zewnętrznymi, ale również zdolność wiązania kationów metali ciężkich, przez co sinice mogą być wykorzystywane do oczyszczania wód z ołowiu, rtęci czy arsenu [1, 3, 7].

Spirulina – superżywność

Roślina ta jest stosowana w Afryce jako pokarm bogaty w białko i wiele witamin. Dzięki temu pozwala walczyć z niedożywieniem w obliczu trudności ze zdobyciem pełnowartościowego jedzenia.

Spirulina zawiera 60–70% białka, kwasy fenolowe, tokoferole, prowitaminę A, witaminy z grupy B, w tym roślinną postać B12 i niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe i składniki mineralne.

Jest wiele doniesień o korzystnym oddziaływaniu spiruliny na organizm, m.in. immunomodulującym i antynowotworowym. Spirulina działa jak antyutleniacz, „oczyszczacz” z metali ciężkich, pomaga walczyć z wirusami, poprawia skład ludzkiej krwi z powodu zawartości chlorofilu i mikropierwiastków. Ekstrakty ze spiruliny blokują replikację wirusów, w tym HIV, aktywizują makrofagi, czyli komórki żerne, NK, aktywizują limfocyty typu T i B, zwiększają reprodukcję szpiku kostnego, pobudzają wzrost grasicy i śledziony.

Spirulina wpływa na układ immunologiczny, sprawia, że zwiększa się produkcja przeciwciał i cytokin, w tym interferonu i interleukin. Badania potwierdzają, że roślina ta obniża całkowite IgE. W badaniach na myszach przyjmujących spirulinę zauważono zmniejszone ryzyko wystąpienia nowotworu skóry po ekspozycji na promieniowanie UVB. Spirulina może mieć również działanie antyzapalne i obniżające poziom cholesterolu [2, 3, 7, 8, 17, 18].

Co jeszcze skrywa spirulina?

Ponadto spirulina:

• Zawiera tak potężną ilość substancji odżywczych, że mogłaby się stać pokarmem zastępującym wszystko.
• Ma w składzie chlorofil, białko, witaminy, główne minerały, mikrominerały, kwasy tłuszczowe, kwasy nukleinowe (RNA, DNA), polisacharydy, antyoksydanty.
• Zawiera 65–71% białka – żaden inny produkt spożywczy nie ma takiej koncentracji.
• To kompletne źródło białka (zawiera wszystkie aminokwasy).
• Jest bogata w witaminy: A (beta-karoten), B1, B2, B6, E, K.
• Zawiera chlorofil, fitozwiązki i enzymy.
• Jest jednym z lepszych źródeł kwasu GLA (10 g spiruliny to 131 mg GLA, czyli kwasu gamma-linolenowego).
• Zawiera fikocyjaninę, niebieski barwnik. Ma on właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne, odtruwające, hepato-protekcyjne. Ponadto zmniejsza on peroksydację lipidów i wpływa na system immunologiczny.
• Jest bogatym źródłem siarki, która poprawia regenerację organizmu, oddychanie komórkowe, detoksyfikację, kondycję włosów, skóry i paznokci.
• Działa antybakteryjne, przeciwwirusowo, przeciwnowotworowo, przeciwzapalne, antyalergiczne oraz jak przeciwutleniacz. Ponadto stabilizuje glukozę i cholesterol, wspomaga wzrost flory bakteryjnej, chroni przed rozwojem chorób kardiologicznych [3, 19, 20].

Działa przeciwwirusowo

W spirulinie odkryto unikalny rodzaj cukru – spirulan wapnia Ca-SP (siarczanowy polisacharyd). W skład tego polisacharydu wchodzą: ramnoza, ryboza, mannoza, fruktoza, galaktoza, ksyloza, glukoza, kwas glukuronowy, kwas galakturonowy, siarczany i wapń. Spirulan wapnia Ca-SP hamuje replikację wielu wirusów, w tym m.in. Herpes simplex typu 1, cytomegalii, odry, świnki, grypy typu A i HIV-1. Spirulan wapnia Ca-SP selektywnie hamuje penetrację wirusa do komórki gospodarza [4]. W innych badaniach Ca-SP określono jako bardzo obiecujący składnik leku na HIV, który hamuje replikację wirusa przy niskich dawkach [5, 6]. Badania również potwierdzają bardzo korzystne oddziaływanie w terapii osób z wirusowym zapaleniem wątroby typu B i C. Wyciągi ze spiruliny są o wiele skuteczniejsze niż sylimaryna, która jest uznawana za detoksykator wątroby [13, 14].

Spirulina lepsza niż szczepionka na grypę

Ekstrakt ze spiruliny może być skutecznym lekarstwem na grypę. Jest on bezpieczny w stosowaniu i ma szerokie spektrum działania, a wiadomo, że co roku wirusy grypy mutują i z tego powodu trudno jest przygotować właściwe szczepionki. Niestety okazuje się, że ekstrakt jest najskuteczniejszy tuż przed zakażeniem lub w jego wczesnym stadium [7].

Zauważono również, że spirulina może mieć selektywne działanie antybakteryjne lub wspomagać system immunologiczny [11].

Dawkowanie spiruliny

Według największego zwolennika zielonego pokarmu – Davida Wolfe’a – dawkowanie spiruliny powinno wyglądać następująco [3]:

• Początkujący i dzieci (od 2 do 9 lat): 3–5 g/dzień

Dawki:

• profilaktyczne i dzieci (od 10 do 18 lat): 6–10 g/dzień
• terapeutyczne: 11–20 g/dzień
• dla sportowców: ponad 30 g/dzień

Ciemna strona spiruliny – neurotoksyny

Spirulina jako cyjanobakteria zawiera endotoksyny LPS. Powodują one w organizmie szereg stanów zapalnych i aktywację prozapalnych cytokin, w tym TNF-ów odpowiedzialnych m.in. za neurodegenerację mózgu.

Dowiedz się więcej: Neurodegeneracja mózgu – jaki wpływ mają na nią jelita?

Spirulina zawiera również beta-N-methylamino-L-Alaninę (BMAA) i inne toksyny, m.in. anatoksynę, która może spowodować szybką śmierć po spożyciu zakażonej wody czy żywności [15].

Beta-N-methylamino-L-Alanina (BMAA) to aminokwas niebiałkowy, toksyna produkowana przez cyjanobakterię. Jest ona podejrzewana o degenerację układu nerwowego, a co za tym idzie – może być również przyczyną choroby Alzheimera i Parkinsona. BMAA wiąże się również ze zwiększoną zachorowalnością na ALS (stwardnienie zanikowe boczne) [10]. Istotne znaczenie mają: ilość toksyny, nasze indywidualne predyspozycje i czas ekspozycji. Badania pokazują, że BMAA znajduje się również w dalszej części łańcucha pokarmowego, czyli w rybach i owocach morza, jednak jest jej zdecydowanie mniej niż w cyjanobakteriach. Jak podkreślają szwedzcy badacze – jedzenie większej ilości ryb czy owoców morza może również indukować neurodegenerację, zwiększyć ryzyko wystąpienia choroby Parkinsona, Alzheimera czy ALS [12].

Międzynarodowe badania wykazują, że BMAA mogą gromadzić się w tkankach wraz z upływem czasu, co może stanowić poważne zagrożenie. Wiele osób spożywa spirulinę jako tzw. superfood. Ponadto BMAA gromadzi się również w tkankach zwierząt morskich, a obecnie panuje kult spożywania ryb z powodu kwasów omega-3. Niebezpieczeństwo upatruje się również w coraz częstszym dodawaniu spiruliny do pasz zwierzęcych [16].

Spirulina – tak i nie          

Ian Stewart wraz z zespołem podkreślają jednak, że nie ma jednoznacznych dowodów na to, że doustne spożycie endotoksyn LPS będzie tak samo niekorzystne jak ich endogenne powstawanie w wyniku obumierania patogenów w organizmie. Ponadto endotoksyny – w zależności od bakterii, od których pochodzą – mogą mieć mniejsze lub większe znaczenie destruktywne dla zdrowia. Stewart podkreśla, że nie ma jednoznacznych dowodów na to, że endotoksyny LPS ze spiruliny mogą być zagrożeniem dla człowieka. Jednak przyznaje on, że wdychanie endotoksyn może być szkodliwe. Uznaje również toksyczne działanie anatoksyn, które w specyficznych warunkach mogą znajdować się w wodzie, w której rozwijają się sinice, i mogą spowodować szybką śmierć [21].

Sprawdź nasze e-booki:

Przypisy

1. Klasik S., Zych M., Kaczmarczyk-Sedlak I., Sinice (Cyanophyta) – systematyka, budowa komórki i znaczenie; Spirulina platensis i jej wpływ na organizm ludzki, http://www.czytelniamedyczna.pl/3529,sinice-cyanophyta-systematyka-budowa-komorki-i-znaczenie-spirulina-platensis.html (17.08.2017).
2. Adams M., Superfoods for Optimum Health Chlorella and Spirulina, http://www.naturalnews.com/specialreports/superfoods.pdf (24.03.2016).
3. Wolfe D., Superżywność: jedzenie i medycyna przyszłości, Białystok 2015.
4. Hayashi T., Hayashi K., Maeda M., Kojima I., Calcium spirulan, an inhibitor of enveloped virus replication, from a blue-green alga Spirulina platensis, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8984158 (26.05.2016).
5. Hayashi K., Hayashi T., Kojima I., A natural sulfated polysaccharide, calcium spirulan, isolated from Spirulina platensis: in vitro and ex vivo evaluation of anti-herpes simplex virus and anti-human immunodeficiency virus activities, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8893054 (26.05.2016).
6. Witvrouw M., de Clercq E., Sulfated polysaccharides extracted from sea algae as potential antiviral drugs, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9352294 (26.05.2016).
7. Chen Y.H., Well-tolerated Spirulina extract inhibits influenza virus replication and reduces virus-induced mortality, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4828654/ (26.05.2016).
8. Ngo-Matip M. E. i in., Impact of daily supplementation of Spirulina platensis on the immune system of naïve HIV-1 patients in Cameroon: a 12-months single blind, randomized, multicenter trial, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4508814/ (26.05.2016).
9. Mercola J., Ignored Since the 1950s – Is Spirulina Now a 'Miracle’ High-Protein Super Food? https://www.sunfood.com/blog/newsletters/ignored-since-the-1950s-is-spirulina-now-a-miracle-high-protein-super-food/ (26.05.2016).
10. Banack S.A., Caller T.A., Stommel E.W., The Cyanobacteria Derived Toxin Beta-N-Methylamino-L-Alanine and Amyotrophic Lateral Sclerosis, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3153186/ (26.05.2016).
11. Kaushik P., Chauhan A., In vitro antibacterial activity of laboratory grown culture of Spirulina platensis, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3476771/ (26.05.2016).
12. Jiang L. i in., Quantification of neurotoxin BMAA (b-N-methylamino-L-alanine) in seafood from Swedish markets, https://www.nature.com/articles/srep06931 (26.05.2016).
13. Yakoot M., Salem A., Spirulina platensis versus silymarin in the treatment of chronic hepatitis C virus infection. A pilot randomized, comparative clinical trial, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22497849/ (26.05.2016).
14. Turcanu A., Role of spirulin derivate drug in the dynamics of chronic hepatitis B and C, „Clinical and experimental hepatology” (2013), vol. 3, s. 44–45.
15. Susanna A. i in., First report of homoanatoxin-a and associated dog neurotoxicosis in New Zealand, „Toxicon” (2007), vol. 50, s. 292–301.
16. McCarron P., Analysis of β-N-methylamino-L-alanine (BMAA) in spirulina-containing supplements by liquid chromatography-tandem mass spectrometry, https://www.researchgate.net/publication/264797872_Analysis_of_b-N-methylamino-L-alanine_BMAA_in_spirulina-containing_supplements_by_liquid_chromatography-tandem_mass_spectrometry (26.05.2016).
17. Khan Z., Nutritional and therapeutic potential of Spirulina. Curr Pharm Biotechnol, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16248810/ (26.05.2016).
18. Ruitang D., Chow T.J., Hypolipidemic, Antioxidant and Antiinflammatory Activities of Microalgae Spirulina, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2907180/ (26.05.2016).
19. Kulshreshtha A. i in., Spirulina in health care management, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18855693/ (26.05.2016).
20. Ku C.S. i in., Health Benefits of Blue-Green Algae: Prevention of Cardiovascular Disease and Nonalcoholic Fatty Liver Disease, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23402636/ (26.05.2016).
21. Stewart I., Schluter P.J., Shaw G.R., Cyanobacterial lipopolysaccharides and human health – a review, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1489932/ (26.05.2016).

Artykuł napisała Iwona Wierzbicka dla Food Forum

Spirulina – czytaj całość w pdf

Prawa autorskie – zapoznaj się!