Jedzenie dużej ilości warzyw oraz owoców jest polecane przez dietetyków jako podstawa zdrowej diety. Należy jednak pamiętać, że nie wszystko jest czarne i białe i to, co będzie dla jednej osoby dobre, dla innej może takie nie być. Wszystko zależy od stanu naszego zdrowia. Tak samo jest, jeżeli chodzi o rośliny psiankowate. Sprawdź, co warto wiedzieć na ich temat.
Rośliny psiankowate
Rośliny psiankowate to rodzina roślin, do której zalicza się niemal 2500 gatunków. Najpopularniejsze rośliny należące do psiankowatych to pomidor, papryka, ziemniak, bakłażan oraz jagody goji. Zalicza się do nich także tytoń. Charakterystyczną cechą tych roślin jest to, że zawierają glikoalkaloidy oraz lektyny i z tego powodu niektóre osoby powinny unikać ich spożycia. Należą do nich między innymi osoby chorujące na choroby autoimmunizacyjne, a więc takie, których organizm atakuje własne narządy lub tkanki, co dzieje się np. w chorobie Hashimoto.
Lektyny
Lektyny należą do grupy związków zwanych glikoproteinami, zatem w swojej strukturze zawierają białko i węglowodany. Są to związki, które mają zdolności do przyklejania się do różnych tkanek. Przyczyniają się m.in. do aglutynacji (czyli sklejania) erytrocytów, mogą także powodować zmiany w wątrobie, nerkach i trzustce. Ponadto przyczyniają się do tzw. zespołu nieszczelnego (cieknącego) jelita. To stan, w którym powstają niewielkie uszkodzenia w błonie śluzowej jelita, przez które mogą przenikać do krwiobiegu niewielkie cząstki niestrawionych pokarmów, co może skutkować rozwojem choroby. W szczególności mogą być czynnikiem wywołującym choroby autoimmunizacyjne. Jedną z najsłynniejszych lektyn jest gluten, jednakże występują one również w orzechach oraz w roślinach psiankowatych. Eliminacja lub zminimalizowanie ilości lektyn w posiłkach poprawia tolerancję na wiele produktów oraz szczelność bariery jelitowej.
Solanina
Ziemniaki zawierają następujące glikoalkaloidy: solaninę, chakoninę i solamarinę. Ich cząsteczki zawierają solanidynę, do której dołączone są reszty węglowodanowe. Liczba, rodzaj cukrów i miejsce ich przyłączenia mogą być różne, stąd też wyróżniamy różne odmiany solaniny: β1, β2, α, γ. Związki te służą roślinom do obrony przed zjedzeniem przez zwierzęta poprzez podrażnianie przewodu pokarmowego. Ponadto α-solanina należy do silnych inhibitorów acetylocholinoesterazy oraz butyrylocholinoesterazy, które odpowiadają za rozkład acetylocholiny, czyli neuroprzekaźnika. Może to doprowadzić m.in. do zaburzenia koordynacji ruchu, przyspieszenia rytmu serca, a także płytkiego oddechu. Ponadto alfa-solanina może wywoływać zaburzenia transportu jonów wapnia i sodu przez błony komórkowe.
Sprawdź jeszcze: Seler kontra ziemniak – co wybrać?
Solanina jest uważana za najbardziej toksyczną substancję, występującą w ziemniakach i pomidorach. W największym stężeniu pojawia się w zielonych (niedojrzałych) bulwach. Niektóre źródła podają, że solanina w dawce powyżej 350 mg jest dla człowieka toksyczna. Co bardzo ważne, obróbka termiczna w formie gotowania czy pieczenia w temperaturze 100°C nie usuwa całkowicie glikoalkaloidów. Wydaje się, że najlepszym rozwiązaniem jest wybieranie tylko dojrzałych roślin. Natomiast wiele osób w celu oszczędności grubo obiera roślinę lub dość obszernie wycina fragment zielony.
Tomatyna
Pomidory są zasobne w związek o nazwie tomatyna. Jest to alkaloid, który ulega zniszczeniu w procesach termicznych. Tomatyna w dużej ilości może być zagrożeniem dla naszego organizmu. Szczególnie negatywnie wpływa na układ pokarmowy, czemu mogą towarzyszyć następujące objawy: mdłości, wymioty, kolka oraz biegunka. Aby uniknąć szkodliwego działania, należy wybierać najbardziej dojrzałe pomidory i poddawać je obróbce termicznej.
Kapsaicyna
W momencie, kiedy podczas jedzenia papryki czujemy pieczenie na języku, wytwarza się kapsaicyna. Oddziałuje ona bezpośrednio na receptory bólu i przekazuje sygnał bezpośrednio do mózgu. A jednak ostry smak kapsaicyny ukrywa jej dobroczynne właściwości. Według niektórych badań wykazuje działanie antynowotworowe oraz pobudzające metabolizm. Inne źródła mówią o antyoksydacyjnym oraz przeciwbakteryjnym działaniu. Zwiększa również wytwarzanie ciepła przez stymulowanie produkcji adrenaliny i dopaminy, sprzyjając redukcji tkanki tłuszczowej. Spożywana w nadmiarze może jednak powodować podrażnienie przełyku i błony śluzowej żołądka, dlatego zaleca się ostrożność. Zastanawiające są doniesienia, że w dużym stężeniu może być również toksyczna dla naszego organizmu – badania w tym kierunku są kontynuowane.
Minimalizowanie negatywów
Jest kilka sposobów, aby zminimalizować działanie antyodżywczych substancji: fermentacja, kiełkowanie, moczenie (minimum przez 5 godzin) stosowane przed gotowaniem. Gotowanie powinno przebiegać w wysokiej temperaturze – zbyt niska może nawet zwiększyć toksyczność. Takie zabiegi sprawiają, że substancje są lepiej trawione przez organizm. Dodatkowym plusem jest to, że usuwany jest negatywny wpływ lektyn i kwasu fitynowego. Co również jest bardzo istotne, taki zabieg polepsza profil aminokwasowy i dodatkowo zwiększa zawartość witamin. Przy czym zauważono, że namaczanie jest mniej skuteczne niż fermentowanie. Jednak długotrwałe badania wykazały, że żadna z metod nie usuwa szkodliwych substancji całkowicie.
Jednym z markerów określających nieszczelność jelit jest zonulina. Jej podwyższony poziom obserwowany jest m.in. w przypadku większości chorób autoimmunizacyjnych, w zespole jelita drażliwego (IBS), w zaburzeniach ze spektrum autyzmu, celiakii, alergiach, wysypkach i wielu innych schorzeniach. W przypadku, gdy poziom zonuliny jest podwyższony, należy na minimum trzy miesiące wyeliminować z diety substancje, które mogą rozszczelniać połączenia między enterocytami. Czasami istnieje konieczność wyeliminowania ich na dłuższy czas. Jest to zależne od indywidualnych predyspozycji.
Protokół AIP
Eliminację roślin psiankowatych zaleca się w protokole autoimmunologicznym. Natomiast rozszerzanie diety można rozpocząć od grubo obranych ziemniaków (pod skórką znajduje się najwięcej toksycznych substancji). Należy zjeść je raz, a następnie obserwować reakcję organizmu przez około 5–7 dni. Jeżeli nic się nie wydarzy i nie pojawi się żadna reakcja, w następnym tygodniu możemy wprowadzać kolejną roślinę z grupy psiankowatych. Nie należy wprowadzać do diety naraz wszystkich warzyw z tej grupy, aby móc dokładnie zaobserwować, które warzywo może być problematyczne. Z tego też powodu należy wprowadzać tylko jeden rodzaj warzyw na przestrzeni danego tygodnia.
Bardzo istotnym czynnikiem jest również kwestia sezonowości. Dietę warto rozszerzać w okresie, kiedy jest sezon na dane warzywa. Jedzenie ich zimą nie dostarczy nam potrzebnych witamin i minerałów, ponieważ nie mają one dostępu do intensywnego nasłonecznienia, które wspomaga proces ich dojrzewania. Takie warzywa są ponadto hodowane z dodatkiem pestycydów, które są dla naszego organizmu bardzo toksyczne. Poza sezonowością należy również zwrócić uwagę na to, że rośliny bulwiaste (np. ziemniaki) mają większą zdolność do akumulowania substancji toksycznych, zwłaszcza rakotwórczego kadmu. Dlatego należy wybierać rośliny z ekologicznych plantacji.
Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe aspekty, moim zdaniem w chorobach autoimmunizacyjnych i chorobach jelit spożywanie roślin psiankowatych jest niewskazane.
JEŚLI POTRZEBUJESZ POMOCY, SKONSULTUJ SIĘ Z DIETETYKIEM KLINICZNYM AJWEN
Źródła:
- Wociór A., Kostyra H., Kuśmierczyk M., Lektyny żywności, „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość” (2008) nr 6 (61), s. 16–24.
- Pieńko T., Kapsaicyna – właściwości, zastosowania i preparaty, http://biuletynfarmacji.wum.edu.pl/1302Pienko/Pienko.html (20.10.2016)
- Wierzbicka I., Karus-Wysocka K., Polski przewodnik Paleo, Poznań 2016.
Autor
Kamila Berdys
Jedzenie dużej ilości warzyw oraz owoców jest polecane przez dietetyków jako podstawa zdrowej diety. Należy jednak pamiętać, że nie wszystko jest czarne i białe i to, co będzie dla jednej osoby dobre, dla innej może takie nie być. Wszystko zależy od stanu naszego zdrowia. Tak samo jest, jeżeli chodzi o rośliny psiankowate. Sprawdź, co warto wiedzieć na ich temat.
Rośliny psiankowate
Rośliny psiankowate to rodzina roślin, do której zalicza się niemal 2500 gatunków. Najpopularniejsze rośliny należące do psiankowatych to pomidor, papryka, ziemniak, bakłażan oraz jagody goji. Zalicza się do nich także tytoń. Charakterystyczną cechą tych roślin jest to, że zawierają glikoalkaloidy oraz lektyny i z tego powodu niektóre osoby powinny unikać ich spożycia. Należą do nich między innymi osoby chorujące na choroby autoimmunizacyjne, a więc takie, których organizm atakuje własne narządy lub tkanki, co dzieje się np. w chorobie Hashimoto.
Lektyny
Lektyny należą do grupy związków zwanych glikoproteinami, zatem w swojej strukturze zawierają białko i węglowodany. Są to związki, które mają zdolności do przyklejania się do różnych tkanek. Przyczyniają się m.in. do aglutynacji (czyli sklejania) erytrocytów, mogą także powodować zmiany w wątrobie, nerkach i trzustce. Ponadto przyczyniają się do tzw. zespołu nieszczelnego (cieknącego) jelita. To stan, w którym powstają niewielkie uszkodzenia w błonie śluzowej jelita, przez które mogą przenikać do krwiobiegu niewielkie cząstki niestrawionych pokarmów, co może skutkować rozwojem choroby. W szczególności mogą być czynnikiem wywołującym choroby autoimmunizacyjne. Jedną z najsłynniejszych lektyn jest gluten, jednakże występują one również w orzechach oraz w roślinach psiankowatych. Eliminacja lub zminimalizowanie ilości lektyn w posiłkach poprawia tolerancję na wiele produktów oraz szczelność bariery jelitowej.
Solanina
Ziemniaki zawierają następujące glikoalkaloidy: solaninę, chakoninę i solamarinę. Ich cząsteczki zawierają solanidynę, do której dołączone są reszty węglowodanowe. Liczba, rodzaj cukrów i miejsce ich przyłączenia mogą być różne, stąd też wyróżniamy różne odmiany solaniny: β1, β2, α, γ. Związki te służą roślinom do obrony przed zjedzeniem przez zwierzęta poprzez podrażnianie przewodu pokarmowego. Ponadto α-solanina należy do silnych inhibitorów acetylocholinoesterazy oraz butyrylocholinoesterazy, które odpowiadają za rozkład acetylocholiny, czyli neuroprzekaźnika. Może to doprowadzić m.in. do zaburzenia koordynacji ruchu, przyspieszenia rytmu serca, a także płytkiego oddechu. Ponadto alfa-solanina może wywoływać zaburzenia transportu jonów wapnia i sodu przez błony komórkowe.
Sprawdź jeszcze: Seler kontra ziemniak – co wybrać?
Solanina jest uważana za najbardziej toksyczną substancję, występującą w ziemniakach i pomidorach. W największym stężeniu pojawia się w zielonych (niedojrzałych) bulwach. Niektóre źródła podają, że solanina w dawce powyżej 350 mg jest dla człowieka toksyczna. Co bardzo ważne, obróbka termiczna w formie gotowania czy pieczenia w temperaturze 100°C nie usuwa całkowicie glikoalkaloidów. Wydaje się, że najlepszym rozwiązaniem jest wybieranie tylko dojrzałych roślin. Natomiast wiele osób w celu oszczędności grubo obiera roślinę lub dość obszernie wycina fragment zielony.
Tomatyna
Pomidory są zasobne w związek o nazwie tomatyna. Jest to alkaloid, który ulega zniszczeniu w procesach termicznych. Tomatyna w dużej ilości może być zagrożeniem dla naszego organizmu. Szczególnie negatywnie wpływa na układ pokarmowy, czemu mogą towarzyszyć następujące objawy: mdłości, wymioty, kolka oraz biegunka. Aby uniknąć szkodliwego działania, należy wybierać najbardziej dojrzałe pomidory i poddawać je obróbce termicznej.
Kapsaicyna
W momencie, kiedy podczas jedzenia papryki czujemy pieczenie na języku, wytwarza się kapsaicyna. Oddziałuje ona bezpośrednio na receptory bólu i przekazuje sygnał bezpośrednio do mózgu. A jednak ostry smak kapsaicyny ukrywa jej dobroczynne właściwości. Według niektórych badań wykazuje działanie antynowotworowe oraz pobudzające metabolizm. Inne źródła mówią o antyoksydacyjnym oraz przeciwbakteryjnym działaniu. Zwiększa również wytwarzanie ciepła przez stymulowanie produkcji adrenaliny i dopaminy, sprzyjając redukcji tkanki tłuszczowej. Spożywana w nadmiarze może jednak powodować podrażnienie przełyku i błony śluzowej żołądka, dlatego zaleca się ostrożność. Zastanawiające są doniesienia, że w dużym stężeniu może być również toksyczna dla naszego organizmu – badania w tym kierunku są kontynuowane.
Minimalizowanie negatywów
Jest kilka sposobów, aby zminimalizować działanie antyodżywczych substancji: fermentacja, kiełkowanie, moczenie (minimum przez 5 godzin) stosowane przed gotowaniem. Gotowanie powinno przebiegać w wysokiej temperaturze – zbyt niska może nawet zwiększyć toksyczność. Takie zabiegi sprawiają, że substancje są lepiej trawione przez organizm. Dodatkowym plusem jest to, że usuwany jest negatywny wpływ lektyn i kwasu fitynowego. Co również jest bardzo istotne, taki zabieg polepsza profil aminokwasowy i dodatkowo zwiększa zawartość witamin. Przy czym zauważono, że namaczanie jest mniej skuteczne niż fermentowanie. Jednak długotrwałe badania wykazały, że żadna z metod nie usuwa szkodliwych substancji całkowicie.
Jednym z markerów określających nieszczelność jelit jest zonulina. Jej podwyższony poziom obserwowany jest m.in. w przypadku większości chorób autoimmunizacyjnych, w zespole jelita drażliwego (IBS), w zaburzeniach ze spektrum autyzmu, celiakii, alergiach, wysypkach i wielu innych schorzeniach. W przypadku, gdy poziom zonuliny jest podwyższony, należy na minimum trzy miesiące wyeliminować z diety substancje, które mogą rozszczelniać połączenia między enterocytami. Czasami istnieje konieczność wyeliminowania ich na dłuższy czas. Jest to zależne od indywidualnych predyspozycji.
Protokół AIP
Eliminację roślin psiankowatych zaleca się w protokole autoimmunologicznym. Natomiast rozszerzanie diety można rozpocząć od grubo obranych ziemniaków (pod skórką znajduje się najwięcej toksycznych substancji). Należy zjeść je raz, a następnie obserwować reakcję organizmu przez około 5–7 dni. Jeżeli nic się nie wydarzy i nie pojawi się żadna reakcja, w następnym tygodniu możemy wprowadzać kolejną roślinę z grupy psiankowatych. Nie należy wprowadzać do diety naraz wszystkich warzyw z tej grupy, aby móc dokładnie zaobserwować, które warzywo może być problematyczne. Z tego też powodu należy wprowadzać tylko jeden rodzaj warzyw na przestrzeni danego tygodnia.
Bardzo istotnym czynnikiem jest również kwestia sezonowości. Dietę warto rozszerzać w okresie, kiedy jest sezon na dane warzywa. Jedzenie ich zimą nie dostarczy nam potrzebnych witamin i minerałów, ponieważ nie mają one dostępu do intensywnego nasłonecznienia, które wspomaga proces ich dojrzewania. Takie warzywa są ponadto hodowane z dodatkiem pestycydów, które są dla naszego organizmu bardzo toksyczne. Poza sezonowością należy również zwrócić uwagę na to, że rośliny bulwiaste (np. ziemniaki) mają większą zdolność do akumulowania substancji toksycznych, zwłaszcza rakotwórczego kadmu. Dlatego należy wybierać rośliny z ekologicznych plantacji.
Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe aspekty, moim zdaniem w chorobach autoimmunizacyjnych i chorobach jelit spożywanie roślin psiankowatych jest niewskazane.
JEŚLI POTRZEBUJESZ POMOCY, SKONSULTUJ SIĘ Z DIETETYKIEM KLINICZNYM AJWEN
Źródła:
- Wociór A., Kostyra H., Kuśmierczyk M., Lektyny żywności, „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość” (2008) nr 6 (61), s. 16–24.
- Pieńko T., Kapsaicyna – właściwości, zastosowania i preparaty, http://biuletynfarmacji.wum.edu.pl/1302Pienko/Pienko.html (20.10.2016)
- Wierzbicka I., Karus-Wysocka K., Polski przewodnik Paleo, Poznań 2016.
Autor
Tagi
Komentarzy: 4
Pozostaw komentarz
Trzeba się zalogować, aby dodawać komentarze.
Administratorem Państwa danych osobowych jest osobowych jest Iwona Wierzbicka, prowadząca działalność gospodarczą pod firmą Ajwendieta Dietetyka Kliniczna Iwona Wierzbicka (NIP: 9910011175). Dane osobowe przetwarzane będą wyłącznie w prawnie usprawiedliwionych celach administratora danych polegających na prezentowaniu komentarzy dotyczących funkcjonowania serwisu internetowego oraz jakości towarów i usług w nim dostępnych. Podanie przez Państwa danych osobowych jest dobrowolne, ale też niezbędne do opublikowania komentarza. Szczegółowe informacje na temat przetwarzania Państwa danych osobowych mogą Państwo znaleźć w naszej Polityce prywatności na temat zasad przetwarzania danych osobowych.
Podobne tematy
5 powodów, dla których gotowanie paleo jest tanie
Dobrze wiesz ile kosztują drożdżówki, pączki, batoniki, czekolady, wafelki, ciasteczka, babeczki, czekoladki prawda? Z jaką łatwością wydajesz pieniążki na kawałek ciastka w kawiarni i ile tych pysznych kawałków już zjadłeś?
WIĘCEJ >Internetowe porady dietetyczne – moje rozważania
Czasami myślę, że niektórym nie zależy na przeczytaniu i spróbowaniu lecz na szukaniu dziury w całym, szukaniu kontrargumentów, szukaniu potwierdzenia, że to nie prawda, bo tak się żyje wygodnie - we własnym świecie komfortu.
WIĘCEJ >Wyczerpanie nadnerczy – 46 symptomów
Uważacie się za sowę? A to po prostu zaburzenie pracy nadnerczy, które nie wydzielają odpowiedniej ilości porannego kortyzolu, natomiast wieczorem zaczynają pracować intensywniej. Zwiększone wydzielanie wieczornej insuliny i zaburzenia produkcji melatoniny
WIĘCEJ >Samotność w diecie
Samotność to najbardziej dobijająca człowieka rzecz na świecie – w każdym aspekcie rozumienia tego uczucia. Nieistotne, czy jesteśmy samotni, bo zostawił nas partner, czy zostaliśmy sami na starość. Jest to uczucie żalu, straty czegoś i …
WIĘCEJ >
Od kilku miesięcy wiem, że niestety ch. hashimoto posiadam, zresztą, tak jak moja matka. Póki co zrezygnowałam z pszenicy, planuję stopniowo odstawić również jęczmień oraz owies (przynajmniej ten zanieczyszczony glutenem). Zastanawiam się tylko skąd podczas diety AIP czerpać węglowodany?Oprócz cukrów z owoców…słyszałam że bataty są bezpieczne i dozwolone…Czy to prawda? Bataty nie mają lektyn i glikoalkaloidów ?
Super byle tak dalej, trzymam kciuki za eliminacje pozostałych produktów. Tak, bataty są polecane jako źródło węglowodanów na protokole. Oprócz owoców są również polecane takie produkty jak: maniok, topinambur oraz mąki: kasztanowa; bananowa; żołędziowa; mąka kokosowa ale tylko ta odtłuszczona. Ważnym elementem są też warzywa zwłaszcza: marchew, seler, pietruszka.
witaj Kamilo, mam pytanie, muszę odstawić warzywa psiankowate – powiedz mi proszę, czy pomidory w oleju w takim przypadku także należy wyeliminować ?
z góry bardzo dziękuję i pozdrawiam, Kasia
Pani Kasiu należy odstawić wszelkie przetwory gdzie jest pomidor – również przecier, ketchup, sok 🙂